شغل زیان آور مهمانداری: بررسی جامع عوامل خطر و راهکارهای حفظ سلامت کارکنان هواپیما

کار کردن یکی از نیازهای اساسی انسان است که برای انجام آن، داشتن محیط کاری سالم و عاری از عوامل زیان‌آور، اهمیت فراوانی دارد. پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی هر جامعه رابطه مستقیمی با شاخص‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای دارد؛ به‌طوری که سلامت نیروی کار متخصص، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان سرمایه‌ای ارزشمند و عامل تعیین‌کننده در رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته می‌شود. سازمان‌های جهانی مانند سازمان بین‌المللی کار و سازمان بهداشت جهانی نیز با هدف حفظ سلامت نیروی کار و بهبود شرایط محیط کاری، تلاش‌های گسترده‌ای انجام می‌دهند.

شغل مهمانداری هواپیما یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور است که متأسفانه کمتر به آن توجه شده است. اگرچه ظاهر لوکس و جذاب این شغل ممکن است باعث شود تا سختی‌ها و خطرات آن نادیده گرفته شود، اما واقعیت این است که مهمانداران در معرض عوامل زیان‌آور متعددی قرار دارند که می‌تواند سلامت جسمی و روانی آن‌ها را به خطر بیندازد. این عوامل شامل عوامل فیزیکی مانند صداهای بلند، فشار هوای کابین، پرتوهای مختلف، روشنایی نامناسب و ارتعاشات مداوم است که هر یک می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با دیگر عوامل، اثرات منفی جدی بر سلامت مهمانداران داشته باشد.

از جمله بیماری‌ها و اختلالات شایع در این شغل می‌توان به افت شنوایی، مشکلات اسکلتی عضلانی به ویژه در ستون فقرات، اختلالات گوارشی، خستگی چشم، سردرد، تنگی نفس و انواع سرطان‌ها مانند سرطان پوست و خون اشاره کرد. علاوه بر این، عوامل شیمیایی موجود در محیط کابین هواپیما، از جمله مواد شیمیایی خطرناک که مهمانداران در دوره‌های تخصصی با آن‌ها آشنا می‌شوند، می‌توانند باعث مسمومیت و آسیب‌های جدی شوند. همچنین، مواجهه با عوامل زیست‌شناختی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها به دلیل بسته بودن فضای کابین و تماس با مسافران مختلف، خطر انتقال بیماری‌های عفونی را افزایش می‌دهد که این موضوع می‌تواند سلامت خانواده مهمانداران را نیز تهدید کند.

از نظر ارگونومیکی، فشارهای ناشی از وضعیت‌های نامناسب نشستن و ایستادن طولانی‌مدت، جابجایی بارهای سنگین و حرکات تکراری، باعث بروز صدمات اسکلتی عضلانی می‌شود. همچنین، عوامل روانی محیط کار مانند استرس ناشی از شرایط پرواز، مواجهه با شرایط اضطراری، فشارهای شغلی و دوری از خانواده، سلامت روانی مهمانداران را تحت تأثیر قرار می‌دهد که نیازمند توجه ویژه است.با گسترش حمل‌ونقل هوایی و افزایش تعداد مسافران، مشکلاتی مانند ترومبوز وریدی ناشی از پروازهای طولانی، جت لگ که باعث اختلال در ساعت بیولوژیکی بدن می‌شود، مشکلات گوش میانی و تنفسی به دلیل تغییرات فشار کابین، بیماری حرکت و سردرد از جمله مشکلات شایع در میان مهمانداران و مسافران است. این مشکلات نه تنها رفاه و سلامت کارکنان هواپیما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند کیفیت خدمات ارائه شده به مسافران را نیز کاهش دهد.

افزایش آگاهی عمومی درباره سختی‌ها و زیان‌های شغل مهمانداری نقش مهمی در بهبود شرایط کاری و ارتقای سلامت این قشر دارد. مدیران و مراجع ذی‌صلاح باید با اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در حوزه هوانوردی، شرایط بهتری برای مهمانداران فراهم کنند. مهمانداران با گذراندن دوره‌های تخصصی مانند مقابله با شرایط اضطراری و کمک‌های اولیه، نقش کلیدی در ایمنی پرواز و رفاه مسافران ایفا می‌کنند و باید مورد حمایت و توجه ویژه قرار گیرند.در نهایت، توجه به بهبود شرایط کاری، کاهش عوامل زیان‌آور و ارتقای سلامت جسمی و روانی مهمانداران، نه تنها به نفع خود آن‌ها بلکه به نفع کل صنعت حمل‌ونقل هوایی و مسافران خواهد بود. با اتخاذ راهکارهای علمی و مدیریتی مناسب، می‌توان این شغل زیان‌آور را به محیطی ایمن‌تر و سالم‌تر تبدیل کرد.